Na skutek interwencji WSL od wiosny 2016 roku miasto nie wnosi tego typu nowych spraw do sądów (aby uzyskać tytuł egzekucyjny), a toczące się przed sądami postępowania wreszcie zostały zawieszone. Łącznie dotyczyło to ok. 430 przypadków. Skala zjawiska może być jednak zdecydowanie większa, ale nie jest jasne jak wielu lokatorów byłoby zagrożonych tego typu roszczeniami. Wielkopolskie Stowarzyszenie Lokatorów oraz Europejska Koalicja na rzecz Prawa do Miasta uważają wstrzymanie egzekucji za duży sukces w walce o prawa lokatorów.
Przypomnijmy: w przypadku zadłużenia lokatorów mieszkających w prywatnej kamienicy, sądy orzekając o eksmisji, często zastrzegały, że osobom tym należny się (zgodnie z ustawą) prawo do lokalu socjalnego. W czasie oczekiwania na przydział do lokalu socjalnego (także zgodnie z ustawą) musiały one jednak regulować tzw. "karny czynsz" (odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego). Był on wyższy od czynszu socjalnego 4, a nawet 6-krotnie (10-15 zł za m² wobec 2,45 zł za m²). Ponieważ lokatorzy oczekiwali na przydział mieszkań socjalnych kilka a nawet kilkanaście lat, w czasie tym nie byli w stanie opłacać "karnego czynszu". Właśnie dlatego, że nie są w stanie opłacić tak wysokiego czynszu, sądy przyznawały im prawo do lokalu socjalnego. W czasie tym narastało zatem zadłużenie oczekujących na przeprowadzkę lokatorów, a prywatni właściciele, pozbawieni dochodu, dochodzili odszkodowania od miasta. Z kolei miasto, po wypłacie odszkodowań prywatnym właścicielom, żądało z kolei ich spłaty od zadłużonych i oczekujących na przydział mieszkań socjalnych lokatorów. Bulwersujące było to, że miasto ściągało to zadłużenie pomimo, iż samo nie wywiązywało się z obowiązku dostarczenia lokali socjalnych, przyczyniając się tym samym do wzrostu zadłużenia. O ile jednak procedury prawne umożliwiają egzekwowanie od lokatorów tego typu należności (tzw. regresy), o tyle nie jest określone, jak lokatorzy mogą wyegzekwować od miasta swoje prawo - potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu - do lokalu socjalnego.
Wielkopolskie Stowarzyszenia Lokatorów sprzeciwiło się tego typu praktykom, żądając umorzenia "wyhodowanych" przez miasto (wskutek błędnej polityki społeczno-mieszkaniowej) zadłużeń. Zainteresowaliśmy także sprawą Rzecznika Praw Obywatelskich, który podzielił nasze stanowisko. Pomimo złożonych w obecności RPO 1 marca br. przez władze miasta deklaracji, że Poznań nie będzie "ścigać" ww. dłużników, przez kolejnych kilka miesięcy miasto, choć prawdopodobnie nie kierowało nowych spraw do sądu, w dalszym ciągu ściągało "karne czynsze" od zadłużonych lokatorów. Jednocześnie WSL był informowany, iż wstrzymano wszystkie egzekucje. Jednak dopiero we wrześniu br. komornicy (na wniosek wierzyciela czyli miasta) zawiesili odpowiednie postępowania.
Kwestia umorzenia zadłużenia lokatorów (regresów) pozostaje w dalszym ciągu nierozstrzygnięta. Obecnie oczekujemy na projekt odpowiedniej uchwały rady miasta w tej sprawie, która oddłużyłaby lokatorów. Jej wprowadzenie zapowiadano już kilka miesięcy temu.
Pażdziernik jest miesiącem, w którym organizacje i grupy z całej Europy, w ramach Europejskiej Koalicji na rzecz Prawa do Miasta, wyrażają swój sprzeciw wobec skutków antyspołecznych polityk mieszkaniowych. W Atenach, Amsterdamie, Berlinie, Budapeszcie, Dublinie, Genewie, Lizbonie, Paryżu, Rzymie i wielu innych europejskich miastach w październiku odbywają się skoordynowane działania i protesty.
Wielkopolskie Stowarzyszenie Lokatorów
Poznań, 26 października 2016 r.
