Krążąc po Internecie, natrafiłem na post mojego dawnego kolegi z ruchu anarchistycznego. Wpis ten umieścił on kilka miesięcy temu (we wrześniu ur.) na swoim profilu Facebooka. „Według Human Rights Watch każdego roku w Rosji co najmniej 12 tysięcy kobiet zostaje zamordowanych przez swych domowych oprawców, choć jak zaznaczają autorzy badania, rzeczywista liczba jest prawdopodobnie wyższa, może nawet 15 tysięcy”. Jednocześnie kolega stwierdził, jak mniemam ironicznie, że wojna w Ukrainie ma tę dobrą stronę, gdyż wszystkich tych „zaszczanych damskich bokserów” wystawia na odstrzał.

 

Trochę się interesuję sytuacją w Rosji oraz rosyjskimi statystykami i od razu podane liczby wydały mi się „podejrzane”. Nie, żebym wątpił w to, iż kobiety w tym kraju są narażone na skrajną przemoc, ale chodzi o skalę zjawiska. Po prostu dziś w Rosji liczba osób, które zostały w ogóle zamordowane, jest raczej niższa.

Co prawda trwa tam jednocześnie dyskusja na temat tego, że oficjalne statystyki zabójstw są zaniżone. Nie wchodząc w szczegóły – uznaje się za zabójstwa, tylko te popełniane z premedytacją. Dlatego należy ich liczbę zwiększyć minimum o 1/3. W jednej z publikacji czytamy, że „poprawiona” statystyka mówi o liczbie 11 tys. zabójstw w Rosji (dane za 2022 r.)[1]. Niektórzy rosyjscy eksperci szacują, że oficjalne statystyki zabójstw należy pomnożyć przez dwa, co dawałoby co prawda wynik bliższy 15 tys., ale trzeba znaczyć, iż dane te dotyczyłyby obu płci i wszystkich przypadków zabójstw. Ustalony odsetek popełnianych morderstw w gronie rodziny nie przekracza 21-24%. Ofiarami w kręgu rodziny są często kobiety, ale też spokrewnieni czy spowinowaceni między sobą mężczyźni.

Nawet krytycznie nastawieni do oficjalnych danych rosyjscy badacze i badaczki oceniają liczbę kobiet zamordowanych przez własnych partnerów na 1200-1600 przypadków rocznie [2]. Skąd zatem liczba 12-15 tys. ofiar przemocy domowej? Okazało się, że dane te pochodzą jeszcze z lat 90., kiedy w Rosji w wyniku transformacji ustrojowej i zapaści systemu, zubożenia ogromnej rzeszy ludzi, wzrostu alkoholizmu i przestępczości, liczba zabójstw wszelkiego rodzaju gwałtownie podskoczyła, w tym liczba zamordowanych w różnych okolicznościach kobiet. Statystyki sprzed dwóch, trzech dekad były i są ciągle bezrefleksyjnie powielane przez zachodnie media [3], pomimo że od przełomu lat 90. i 2000. przestępczość w Rosji wyraźnie spadła – liczba ofiar zabójstw o ok. 75%.

W międzyczasie Human Rights Watch pisała o 5 tys. zamordowanych przez partnerów kobiet w 2018 r., choć i ta liczba wydaje się zawyżona [4]. Rosyjskie wydanie Forbsa donosiło, że w wyniku przemocy domowej życie straciło 12.209 z 18.547 ogółem zamordowanych kobiet – jednak dotyczy to kilkuletniego okresu między 2011 a 2019 rokiem, czyli 9. lat! [5] Średniorocznie jest to zatem 1357 z 2061 kobiet. Najwidoczniej dla większości zachodnich mediów liczby te są zbyt skromne, choć i tak znaczenie przewyższają dane z krajów europejskich. Zarówno w rosyjsko -, jak i też anglojęzycznej Wikipedii znajdziecie opis, skąd pochodziły liczby dotyczące zabójstw kobiet w Rosji i będzieci mogli, sami ocenić sytuację [6].

Nie ulega wątpliwości, że Rosja nie jest krajem bezpiecznym dla kobiet, zarówno w domu, jak i poza nim, zwłaszcza w porównaniu z innymi krajami Europy. Jednak zauważmy, że np. o ile liczba ogółem zamordowanych kobiet w Rosji wyraźnie spadała, to liczba kobiet zabijanych w USA stale rośnie: z 1691 kobiet w 2014 r., do 2997 w 2019 r., wreszcie 3849 kobiet w 2023 roku [7]. Gdyby odnieść to do całej populacji, odsetek zabójstw kobiet w obu przypadkach (Rosji i Stanów Zjednoczonych) jest już podobny.

Także w Polsce nie ma jednoznacznych statystyk w tej sprawie i ocenia się, że liczba kobietobójstw waha się między 150 a 500 rocznie [8]. W niektórych statystykach uwzględnia się też samobójstwa kobiet, które były konsekwencją przemocy domowej.

Jeżeli chodzi o ujęcie globalne, to na świecie – zgodnie z raportem opublikowanym przez Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości [9] – prawie 60 procent wszystkich kobiet, które zostały celowo zabite w 2023 r., padło ofiarą zabójstwa przez bliskiego partnera/członka rodziny. Daje to łącznie liczbę 51.100 zamordowanych kobiet i dziewcząt. Przy czym warto zwrócić uwagę, że mowa tu o „celowym zabójstwie” ze względu na płeć, co z kolei wydaje się zawężać liczbę odnotowanych przypadków.

 

Przypisy:

[1] Анастасия Кокоурова, „Егор Шкурко, В России самый высокий в Европе уровень убийств — как в Англии в XVII веке”, https://tochno.st z dn. 16.03.2024, https://tochno.st/materials/v-rossii-samyi-vysokii-v-evrope-uroven-ubiistv-kak-v-anglii-v-xvii-veke-no-nazvat-tocnoe-cislo-pogibsix-pocti-nevozmozno-a-statistika-ocen-zaputannaia-issledovanie-esli-byt-tocnym

[2] „Почти четверть преступлений с нанесением тяжких телесных повреждений в России совершается в семьях”, https://nasiliu.net 2024, https://nasiliu.net/pochti-chetvert-prestuplenij-s-naneseniem-tyazhkih-telesnyh-povrezhdenij-sovershaetsya-v-semyah-issledovanie-czentra-nasiliyu-net/

[3] Caroline Radnofsky, Elena Holodny, „Russian women post selfies with fake injuries to protest lax domestic violence law”, www.nbcnews.com z dn. 25.07.2019, https://www.nbcnews.com/news/world/russian-women-posts-selfies-fake-injuries-protest-lax-domestic-violence-n1034361

[4] Yulia Gorbunova, „Russia’s Deadly Negligence of Domestic Violence”, www.hrw.org z dn. 8.03.2021, https://www.hrw.org/news/2021/03/08/russias-deadly-negligence-domestic-violence

[5] Ольга Мамиконян, „В прошлом году почти 72% убитых в России женщин погибли от домашнего насилия”, www.forbes.ru z dn. 15.08.2022, https://www.forbes.ru/forbes-woman/474659-v-proslom-godu-pocti-72-ubityh-v-rossii-zensin-pogibli-ot-domasnego-nasilia

[6] https://en.wikipedia.org/wiki/Domestic_violence_in_Russia; https://ru.wikipedia.org/wiki/Статистика_домашнего_насилия_в_России

[7] „The Silent Epidemic of Femicide in the United States”, sanctuaryforfamilies.org z dn. 10.03.2023, https://sanctuaryforfamilies.org/femicide-epidemic/ ; czytaj też: Rose Hackman, „Femicides in the US: the silent epidemic few dare to name”, www.theguardian.com z dn. 26.09.2021, https://www.theguardian.com/us-news/2021/sep/26/femicide-us-silent-epidemic ; „When Men Murder Women: A Review of 25 Years of Female Homicide Victimization in the United States”, www.vpc.org październik 2023, https://www.vpc.org/studies/wmmw2023.pdf

[8] Emilia Bromber, „Kobietobójstwa w Polsce. Przemoc często eskaluje, gdy kobieta decyduje się odejść”, www.wysokieobcasy.pl z dn. 25.11.2024, https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,163229,30775123,kobiety-umieraja-po-cichu-nikt-nie-wie-ile-kobietobojstw-jest.html

[9] Anna Fleck, "51.000 Women and Girls Killed by Family or Partners in 2023", www.statista.com z dn. 25.11.2024, https://www.statista.com/chart/31326/estimated-number-of-female-homicides-by-family-and-partners/